English 
Από την Χώρα της Τήνου έως τα Κιόνια μέσω Κτικάδου (κυκλική διαδρομή)
Απόσταση: περίπου 9 Χμ.
Ώρες: περίπου 4
.
.
.
Φεύγοντας από την Χώρα
Ξεκινήστε την πορεία σας από την στρογγυλή μαρμάρινη πλατεία στο τέρμα του μεγάλου δρόμου της Παναγίας Ευαγγελιστρίας. Αρχίστε να ανεβαίνετε τον μεγάλο δρόμο έως ότου συναντήσετε Α ένα δρομάκι (100μ) με ταμπέλα Μονόδρομου εκεί στρίβετε Α, περνώντας από την ταβέρνα του Πέτρου σε μια μικρή πλατεία. Συνεχίζετε ευθεία περνώντας κάτω από μια κληματαριά σε άλλη μια ταβέρνα. Στην επόμενη διασταύρωση συνεχίζετε και πάλι ευθεία ακολουθώντας το ανηφορικό δρομάκι έως το σημείο που θα βρείτε ένα άνοιγμα με ένα σπίτι μπροστά σας (150μ). Στρίβετε Δ και αμέσως Α στο επόμενο δρομάκι. Δεξιά και πάλι Α στην δημόσια Βρύση και ευθεία επί του κεντρικού μονοπατιού προς Βορρά. Σε κύρια διασταύρωση (160μ) με φαρδύ πλακόστρωτο δρόμο ερχόμενος από Δ συνεχίζετε ευθεία ακολουθώντας την πορεία του παλιού μονοπατιού. Το μονοπάτι περνάει από μια Αρχοντική γειτονιά της χωράς τα όμορφα νεοκλασικά σπίτια βρίσκονται μέσα σε μεγάλους κήπους περιφραγμένους από υψηλούς πετρόκτιστους τοίχους. Θα ανεβείτε σκαλιά και Δεξιά θα συναντήσετε έναν μικρό Αρχαιολογικό χώρο με υπολείμματα σπιτιών της κλασικής εποχής. Η διαδρομή μας ακολουθεί τα όρια της αρχαίας πόλης. Καθώς ανεβαίνετε θα δείτε τμήματα των αμυντικών τειχών. Μια παλιά σκουριασμένη πόρτα Δ έχει το σύμβολο των Ιησουιτών Μοναχών επίσης ένα Ενετικό Λιοντάρι και ένας Δράκος στολίζουν την Αψίδα.
Ακολουθώντας το Βαρύ (αρχαίο μονοπάτι) ως το πλάτωμα της Κυρά Ξένης
Αμέσως μετά φτάνετε σε έναν δρόμο (290μ) που έρχεται και πάλι από Δ. Συνεχίζετε ευθεία και πάνω, στα βήματα του πεζοπόρου που απεικονίζεται στο μπλε ταμπελάκι. Σε 155μ θα βρεθείτε στον περιφερειακό δρόμο της Χώρας με το χαρακτηριστικό Stop. Τον διασχίζετε και συνεχίζετε επί του ανηφορικού μονοπατιού. Ως τα σπίτια το μονοπάτι έχει ανασκευαστεί και έχουν χρησιμοποιηθεί οι αρχαίες πλάκες εν μέρη. Καθώς ανεβαίνετε το μονοπάτι Θα δείτε τμήματα αρχαίας τειχοποιίας, κυρίως δεξιά, τα λιγοστά στοιχεία που προδίδουν την άλλοτε τοποθεσία του αρχαίου κάστρου.
Μετά από 530μ θα συναντήσετε έναν δρόμο που έρχεται από δεξιά εκεί τελειώνει και το οχυρωματικό τείχος της αρχαίας πόλης.
Εάν στρίψετε δεξιά και κοιτάξετε Α μετά από 10μ θα δείτε ένα αρχαίο νταμάρι όπου γινόταν η εξόρυξη των λίθων για την κατασκευή του κάστρου. 30μ πιο κάτω Δ υπάρχει και μεγάλο τμήμα τειχών που στέκει ακόμα όρθιο.
Για να συνεχίσετε επιστρέψτε στο κυρίως μονοπάτι, ακολουθεί ένα ομαλό, ανηφορικό τμήμα της διαδρομής που κινείτε παράλληλα με μια κοιλάδα Δ στην οποία υπάρχουν μερικοί όμορφοι περιστεριώνες. Επίσης υπάρχει και το αρχαίο υδραγωγείο (χαμένο στην Βλάστηση και θαμμένο εν μέρη, κατασκευή του Αθηναίου τύραννου Πεισίστρατου το 549π.χ.) που τροφοδοτούσε την πόλη μέχρι το 1934 και ακόμα τροφοδοτεί την ιερή πηγή της Παναγίας.
Το μονοπάτι συναντάει μετά από 1000μ. έναν χωματόδρομο που κατεβαίνει από Α. Κινηθείτε ευθεία και επί του δρόμου για 50μ συνεχίζοντας ευθείαεπί του παλιού μονοπατιού στο σημείο όπου ο δρόμος κάνει μια δεξιά στροφή. Τραβερσάρετε ομαλά την πλαγιά ως το πλάτωμα της Κυρά Ξένης (440μ) με το παλιό βυζαντινό Χάνι και το εκκλησάκι. Το Χάνι έχει συντηρηθεί και αναπαλαιωθεί ανεπιτυχώς και η τωρινή του χρήση αμφίβολη. Σταθμός άλλοτε για τους κατοίκους του βορρά που ύστερα από μεγάλη πορεία φτάνανε επιτέλους στον προορισμό τους την Χώρα. Στο εκκλησάκι υπάρχει πολύ ωραία ανάγλυφη μαρμάρινη πλάκα με απεικόνιση της Θεοτόκου με τον Ιησού και της Αγίας Ξένης.
Πλάτωμα της Κυρά Ξένης – Κτικάδος
Αφήνοντας το εκκλησάκι Δ σας κατεβαίνετε ένα μονοπάτι με σκαλιά προς την κοιλάδα. Στην πλαγιά απέναντι φαίνονται τα ερείπια του παλαιού χωριού του Κτικάδου που εξαιτίας ενός λοιμού τον 17ο αιώνα είχε εγκαταλειφθεί. Στο βάθος της κοιλάδας θα συναντήσετε μια γέφυρα (230μ) πιθανώς άνω τον 250 ετών κατασκευασμένη με πολύ μεράκι. Συνεχίστε επί του ανηφορικού πλέον μονοπατιού ώστε μετά από 170μ να συναντήσετε ένα μονοπάτι το οποίο κατεβαίνει από Δ αλλά εσείς το αγνοείτε και συνεχίζετε ευθεία ως την επόμενη διχάλα (στα 90μ) όπου στρίβετε Α και κάτω. Σύντομα θα βρεθείτε στα περίχωρα του Κτικάδου. Μπροστά σας (200μ) το Παλιό δημοτικό σχολείο (χωρίς μαθητές τώρα) από τα λιγοστά κεραμοσκεπή κτίσματα του χωριού. Δεξιά μια ερειπωμένη και σχεδόν τελείως γκρεμισμένη οικία με πολύ όμορφο διάκοσμο στην εσωτερική αψίδα χαρακτηριστική της Τηνιακής Αρχιτεκτονικής.
Συνεχίστε την πορεία σας μέσα από τα στενά σοκάκια του χωριού, Αριστερά σας (60μ) η είσοδος (με ανάγλυφο διάκοσμο του Αγίου Γεωργίου θανατώνοντας τον Δράκο) της αυλής της μιας εκ των δυο μεγάλων εκκλησιών του Χωριού.
100μ ποιο κάτω A συναντάτε την ταβέρνα Δροσιά με την καταπληκτική κουζίνα της. Και στα 40μ την πλατεία του χωριού με το πλυσταριό και την πηγή (πόσιμο νερό). Από πάνω το Καφε-μεζεδοπωλείο Αγνάντι με τους γευστικούς του μεζέδες, σε καλεί να κάτσεις.
Κτικάδος – Κιόνια
Για να συνεχίσετε την διαδρομή περάστε την πλατεία του χωριού αφήνοντας την πηγή Δ σας επί του μοναδικού δρόμου που διασχίζει το κάτω μέρος του χωριού. Κρατήστε πορεία Α και σε λίγο (155μ) θα βρεθείτε εκτός χωριού σε μια μικρή ποτίστρα για τα ζώα Δ. Χαρακτηριστικές οι καπαριές στην διαδρομή σας Δ. Μια πηγή στο βάθος της πλούσιας σε βλάστηση κοιλάδας στα 530μ (μη πόσιμο νερό) θα διακόψει το σκληρό και άγριο τοπίο των γύρω βουνών. Το μονοπάτι γίνεται για λίγο ανηφορικό και στη συνεχεία τραβερσάρει ομαλά την δυτική πλευρά της κοιλάδας. Συνεχίστε ευθεία και προς τα κάτω στο σημείο όπου μπαίνει μονοπάτι (560μ) από Δ ερχόμενο από Χατζιράδο το διπλανό χωριό.
Αγνοήστε διάφορα μονοπάτια (στα100μ) από Αριστερά και Δεξιά και συνεχίστε επί του κατηφορικού κεντρικού μονοπατιού περνώντας από μερικά πέτρινα παγκάκια. Το μονοπάτι τελειώνει σε ένα τσιμεντόστρωτο δρόμο (τον οποίο κατεβαίνετε), Α η είσοδος ενός ξενοδοχείου και Δ μια από τις σπάνιες πινακίδες πεζοπορίας του νησιού.
Κιόνια – Χώρα
Κατηφορίστε για 225μ έως ότου συναντήσετε ένα μονοπάτι Α απέναντι από έναν τηλεφωνικό θάλαμο. Στρίψτε Α και θα βρεθείτε ύστερα από 80μ στην κοίτη ενός ποταμού που χρησιμοποιείται και ως δρόμος. Διασχίστε την λοξά Δ και ανεβείτε στην συνέχεια του μονοπατιού. Στην διχάλα που θα συναντήσετε στρίψτε Δ. Τραβερσάρετε πάνω από τον οικισμό των Κιονίων και σε λίγο θα δείτε Δ τον αρχαιολογικό χώρο του ιερού του Ποσειδώνα και της Αμφιτρίτης. Το μονοπάτι τελειώνει μετά από 350μ σε ένα μικρό δρομάκι, συνεχίστε Δ περνώντας κάτω από το μεγάλο Αλμυρίκι. Σύντομα θα βρεθείτε στον κεντρικό δρόμο Χώρας – Κιονίων όπου στρίβετε Α. Θα περάσετε από το μικρό εκκλησάκι του Αγίου Μάρκου (490μ). Στο πέτρινο τειχίο δίπλα στον δρόμο, έχουν χρησιμοποιηθεί τμήματα του αρχαίου δρόμου (μεγάλα ορθογώνια κομμάτια μαρμάρου) ως τραπεζάκια. Στο επόμενο φαρδύ τμήμα του Δρόμου (240μ) όπου δεξιά έχει δημιουργηθεί χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων, κοιτάξτε Α για να δείτε άλλο ένα μεγάλο τμήμα του αρχαίου δρόμου (μισοθαμμένο) δίπλα σε έναν αρχαιολογικό χώρο (θεμέλια από οικίες). Ύστερα από 210μ στρίψτε Δ στα σκαλάκια με την ταμπέλα απαγορεύονται τα σκυλιά για να βρεθείτε στην μικρή παραλία του Σταυρού με το ομώνυμο εκκλησάκι, τοποθεσία του αρχαίου λιμανιού (Χαρακτηριστικά τα τμήματα του μόλου και των κιόνων στα οποία έδεναν τα πλοία ως τον 18ο αιώνα). Ένα μικρό καφέ σε προσκαλεί να κάτσεις για να θαυμάσεις το ηλιοβασίλεμα.
Για να επιστρέψετε στην Χωρά συνεχίστε επί του κεντρικού δρόμου μέχρι την επόμενη διασταύρωση (225μ) με τον περιφερειακό δρόμο της Τήνου όπου στρίβετε Α για 540μ και πάλι Δ σε μια νεόδμητη γειτονιά της Χώρας. Στο τέλος του καινούργιου δρόμου (360μ) θα βρεθείτε σε μια στρόγγυλη πλατεία με παιδική χαρά και παλιό μύλο. Στρίψτε Α και στο 2ο δρομάκι και πάλι Α. Σε 110μ θα συναντήσετε σκαλιά τα οποία κατεβαίνετε ως την τσιμεντοστρωμένη κοίτη ενός άλλου ποταμού (65μ). Στρίψτε Δ και αμέσως Α περνώντας ένα μικρό μπλε γεφυράκι. Ένα από τα παλιότερα σπίτια του νησιού με ενετικού τύπου καμινάδες βρίσκετε στα δεξιά σας. Μετά το γεφυράκι στρίψτε Δ και αμέσως Α ανεβαίνοντας φαρδιά σκαλιά έως ότου συναντήσετε το δρομάκι που ανεβήκατε νωρίτερα στο ξεκίνημα της πορείας σας (55μ). Στρίψτε Δ και θα βρεθείτε σύντομα στον κεντρικό δρόμο της Παναγίας (200μ).
