Πεζοπορία στην Τήνο

Οι παλιοί ημιονικοί δρόμοι παίρνουν και πάλι ζωή

Ο κρυμμένος παράδεισος κάθε πεζοπόρου βρίσκεται στην Τήνο. Ο πεζοπορικός συνοδός Καρόλος Μέρλιν, μας μυεί στα κρυφά – ή όχι και τόσο- μονοπάτια της…

Μια φορά και έναν καιρό, όταν δεν υπήρχαν ακόμα αυτοκίνητα, ο μόνος τρόπος για να πάει ένας χωρικός από το ένα χωριό στο άλλο ήταν μέσω κάποιων λιθόστρωτων δρόμων. Από εκεί, είτε με τα πόδια είτε καβάλα στο γαϊδουράκι –για αυτό το λόγο ονομάστηκαν και ημιονικοί οδοί-, οι άνθρωποι της Τήνου είχαν τη δυνατότητα να μετακινούνται. Σιγά σιγά όμως, οι καιροί άλλαξαν, η τεχνολογία έφτασε στο νησί και έφερε μαζί της την εξέλιξη και την πρόοδο. Σήμερα, χρειάζεσαι χάρτη για να βρεις κάποιο από αυτά τα μονοπάτια.

Και κάπως έτσι μπαίνει στην ιστορία μας ο Κάρολος Μέρλιν, ο ελληνοαυστριακός πεζοπορικός συνοδός που είναι υπεύθυνος για την καταγραφή και σηματοδότηση διαδρομών φυσιολατρικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος στην Τήνο. Η ενασχόληση του ξεκίνησε πριν 15 περίπου χρόνια, όταν σε συνεργασία με τον καλλιτέχνη Νίκο Μπένο (ιδρυτή του Συνδέσμου Ελληνικών Μονοπατιών) και με μια συσκευή αναφορών αποφάσισε να καταγράψει το μεγάλο αριθμό μονοπατιών και λιθόστρωτων δρόμων φτάνοντας αρχικά τα 220χλμ μονοπατιών.

Κατόπιν, το συνολικό υλικό δόθηκε στις εκδόσεις Ανάβαση οδηγώντας το 2007 στη δημιουργία του πρώτου πεζοπορικού χάρτη της Τήνου ο οποίος χαρτογραφεί πάνω από 300χμ από σηματοδοτημένα και μη μονοπάτια. Από αυτά, το έτοιμο για χρήση δίκτυο είναι γύρω στα 120χμ ενσωματώνοντας 11 πεζοπορικές διαδρομές. Οι διαδρομές αυτές περιλαμβάνουν χωματόδρομο, παλιά λιθόστρωτα δρομάκια –η άσφαλτος έχει αποφευχθεί- και ορισμένα σημεία που έχουν στρωθεί με τσιμέντο προκειμένου να συνδέονται όλα τα χωριά και οι παραλίες. Ένας πεζοπόρος θα μπορούσε να περάσει μία εβδομάδα περπατώντας στην Τήνο και επιλέγοντας κάθε μέρα και διαφορετική διαδρομή.

Οι πρώτοι που ανακάλυψαν την Τήνο ως τη Γη της Επαγγελίας για κάθε πεζοπόρο ήταν οι Γάλλοι και οι Γερμανοί. Είναι αλήθεια ότι δεν έχει δοθεί μεγάλη προβολή των εναλλακτικών δραστηριοτήτων του νησιού με αποτέλεσμα η Τήνος να παραμένει ένα από τους λιγότερους γνωστούς προορισμούς για πεζοπορία. Την ίδια τύχη έχουν και άλλα είδη δραστηριοτήτων όπως καταδύσεις, ποδηλασία ή σερφ.

Η απορία που γεννιέται από όλη αυτή την κουβέντα είναι απλή: «Πώς είναι δυνατόν ένας τόπος να έχει ένα τέτοιο τουριστικό προϊόν που ωστόσο, παραμένει άγνωστο στο ευρύ κοινό, πεζοπόρους ή μη;»

Το πρόβλημα λοιπόν ξεκινά …από το γεγονός ότι ο Δήμος δεν έχει θεσπίσει μια αρμόδια ομάδα που να ασχολείται επίσημα με το συντονισμό και επιμέλεια των μονοπατιών. Αυτό σημαίνει πως ακόμα και σήμερα, κάθε προσπάθεια γίνεται από την περιφέρεια και επιμέρους ομάδες καθώς επίσης και από εθελοντικές δράσεις καθαρισμού από μεμονωμένα άτομα. Σημαίνει ακόμα πως κανείς δεν έχει σαφή και πλήρη εικόνα της κατάστασης. Αν κάτι τέτοιο συνέβαινε εκ μέρους του Δήμου, το δίκτυο θα μπορούσε να παραμένει προσβάσιμο όλες τις εποχές του χρόνου, με πολύ μικρή προσπάθεια. Άλλωστε το 60% του δικτύου έχει ολοκληρωθεί ενώ προβλήματα παρουσιάζονται σε ελάχιστα σημεία.

Η έλλειψη αυτή καταλήγει στις μεμονωμένες προσπάθειες των συλλόγων κάθε χωριού. Οι σύλλογοι δεν συνεργάζονται και επιμελούνται το μονοπάτι εκείνο που συνδέει το δικό τους χωριό με αποτέλεσμα κατά τόπους να υπάρχουν κενά. Παρόλα αυτά, μια καλή προσπάθεια έχει γίνει στην περιοχή Κώμη-Καλλονή-Αγάπι όπου καθαρίστηκαν κάποιες κυκλικές διαδρομές στην κοιλάδα των νερόμυλων. Μικρές προσπάθειες έχουν γίνει ακόμα στον Κάμπο που όμως δεν αρκούν για να καλύψουν όλα τα μονοπάτια της περιοχής Κάμπος-Φαλατάδος-Σμαρδάκι.

Εκείνοι που δείχνουν να γνωρίζουν το κρυφό μυστικό του Αιγαίου είναι οι Ολλανδοί και οι Βέλγοι που δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον για την πεζοπορία στην Τήνο. Φυσικά, η καλύτερη περίοδος περιήγησης είναι το καλοκαίρι που ο αέρας και οι συνθήκες συμβάλλουν ιδανικά στις εξορμήσεις. Και την άνοιξη είναι ωραία αλλά υπάρχουν τεχνικού τύπου προβλήματα όπως κλειστά καταλύματα καθώς και η αρκετά κρύα θάλασσα. Για τον ειδήμονα Κάρολο Μέρλιν πάντως, το φθινόπωρο είναι η καλύτερη περίοδος∙ ο καιρός παραμένει ζεστός ενώ ο περισσότερος κόσμος έχει πλέον φύγει από το νησί. «η Τήνος θα μπορούσε με ευκολία να αποτελέσει χειμερινό προορισμό για πεζοπόρους εξαιτίας του ήπιου κλίματος», τονίζει.

Η πεζοπορία αποτελεί έναν από τους καλύτερους τρόπους για να γνωρίσεις την Τήνο. Μπαίνεις και βγαίνεις από τα χωριά μέσω μονοπατιών γεγονός που προσφέρει μια εντελώς διαφορετική άποψη του νησιού σε σχέση με την εξερεύνηση με αυτοκίνητο. Για τον απλούστατο λόγο πως τα μονοπάτια αυτά ήταν φτιαγμένα στα μέτρα του ανθρώπου καθώς τόσο ή κλίση όσο και η πορεία τους είναι σχεδιασμένες ώστε να συνδέουν τις αποστάσεις με τρόπο άμεσο και ευχάριστο.

Προτεινόμενες διαδρομές

Διαδρομή 1: Φαλατάδος – Όρμος της Λειβάδας (η πιο γνωστή και βατή)

Η κυκλική διαδρομή γύρω από το Ξώμπουργο που συνδέει 10 χωριά (υπέροχη εικόνα της ενδοχώρας)

Έχοντας τη Χώρα σαν έδρα,  ακολουθείτε τον αρχαίο δρόμο προς το Ξώμπουργο και συνεχίζεται προς Κιόνια μέσω Κτίκαδου – Χατζηράδων

Διαδρομή 5: Φαλατάδος – Αγάπι – Σκλαβοχώρι (για τους λάτρεις του πράσινου)

*Ο Κάρολος Μέρλιν, μέσω της Περιφέρειας Ν. Αιγαίου και των εκδόσεων Ανάβαση, έχει επιμεληθεί τη χαρτογράφηση, καταγραφή και σηματοδότηση διαφόρων περιοχών της Ελλάδας και ειδικότερα των Κυκλάδων και της Σκύρου (Σποράδες).