English 
Στέλιος Παπαδόπουλος
“Άλλο να κοιτάς και άλλο να βλέπεις..”
Υπάρχουν πάντα πολλοί τρόποι για να δει κανείς. Άλλος κοιτάει για να κοιτάξει. Άλλος αναζητά κάτι πολύ συγκεκριμένο. Άλλος βλέπει μόνο αυτό που θα ήθελε να δει. Το πιο δύσκολο πάντως, είναι να δείξεις μέσα από τα μάτια σου, αυτό που «κρύβεται» σε κάθε γωνία, κάθε τοπίο ή σε κάθε άνθρωπο, και να μπορέσουν να το δουν και όλοι γύρω σου. Αυτό και όχι μόνο πετυχαίνει ο Στέλιος Παπαδόπουλος με κάθε του λήψη. Ίσως γιατί δεν παλεύει επιτηδευμένα για έναν στόχο, αλλά αφήνει το είδωλό του να τον παρασύρει. Ισως πάλι γιατί προσθέτει μια τζαζ πινελιά σε κάθε του κλικ. Όποιος κι αν είναι ο λόγος, το μόνο σίγουρο είναι ότι θέλουμε να μάθουμε περισσότερα γι’ αυτόν…
Από την Πόπη Κουζούπη
1.Στέλιο μίλησέ μας πρώτα για τα παιδικά σου χρόνια. Που μεγάλωσες; Ποια ήταν τα πρώτα σου όνειρα σε σχέση με το επάγγελμα που θα ακολουθούσες στο μέλλον;
Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα. Στην Ακρόπολη.
Από μικρός είχα περιέργεια για τον κόσμο, πράγμα που μεγαλώνοντας μεταφράστηκε σε μία εξερευνητική τάση για τα περισσότερα πράγματα γύρω μου. Τα καλοκαίρια φεύγαμε οικογενειακώς από την πόλη και πηγαίνουμε σε ένα χωριό λίγο έξω από τη Λευκάδα όπου σχεδόν για τρεις μήνες ζούσαμε κυριολεκτικά μπροστά στη θάλασσα. Ο πατέρας μου αγαπούσε τη φωτογραφία κι έτσι εκεί έβρισκε την ευκαιρία να φωτογραφίζει συχνά. Θυμάμαι πως τον παρατηρούσα να στήνει το τρίποδο, να ρυθμίζει τη μηχανή, να αλλάζει φακούς και φίλτρα, σαν να ήταν κάποια μυστική επιστημονική διαδικασία. Καθώς μεγάλωνα αυτή η διαδικασία άρχισε να με τραβάει όλο και περισσότερο, έτσι ο πατέρας μου άρχισε σιγά σιγά να μου εξηγεί τα βασικά στοιχεία της φωτογραφικής διαδικασίας.
Στα δεκατρία μου, μου αγόρασε την πρώτη reflex μηχανή με την οποία και άρχισα να φωτογραφίζω. Αυτό όμως δεν κράτησε πολύ. Πέντε ή έξι χρόνια..
Η ενηλικίωση, η περιέργεια να εξερευνήσω κι άλλα πράγματα και οι κατευθύνσεις που υπήρχαν τότε στη σκέψη μου με έκαναν να χάσω το ενδιαφέρον μου και σταδιακά να την αφήσω εντελώς. Ξανάπιασα τη μηχανή πριν μία δεκαετία όταν και μετακόμισα στην Τήνο. Η επανασύνδεση με κάτι που αφορούσε την παιδική ηλικία ήταν μαγευτική. Η συγκίνηση, η περιέργεια, η χαρά, η εξερεύνηση, η φλόγα ήταν όλα εκεί, σαν να μην είχε περάσει μέρα από τότε που το άφησα.
Έτσι άρχισα σταδιακά να ξαναφωτογραφίζω. Αρχικά για μένα και για τα δικά μου project και στη συνέχεια, τα τελευταία δηλαδή 6-7 χρόνια και επαγγελματικά.
- Πόσο επηρέασε η μουσική την οποία σπούδασες, την τέχνη της φωτογραφίας που υπηρετείς εδώ και καιρό; Έχει μια αόρατη μελωδία κάθε τοπίο, κάθε αντικείμενο που την εκπέμπει ίσως σε αυτόν που θα ήθελε να την «ακούσει»;
Σίγουρα υπάρχει μεγάλη σχέση μεταξύ των δύο τεχνών. Οι αρχές σε γενικό επίπεδο είναι ίδιες. Ότι σχεδόν ισχύει για την ακουστική αντίληψη ισχύει και για την οπτική. Η δομή, η ισορροπία, ο ρυθμός, η φόρμα, είναι στοιχεία που ενυπάρχουν τόσο σ’ένα μουσικό κομμάτι όσο και σε μία φωτογραφία. Λόγω της σχέσης μου με τη μουσική ίσως είναι ευκολότερο να τα αγνωρίσω στη φωτογραφία και να δουλέψω μ’ αυτά, καθώς προϋπάρχουν ήδη στην αντίληψή μου. Απλά τώρα πρέπει να τα μεταφράσω στην οπτική γλώσσα. Σε ότι αφορά την αόρατη μελωδία, θεωρώ πως αυτή την εκπέμπουμε εμείς προς το αντικείμενο και όχι εκείνο προς εμάς. Βλέπουμε δηλαδή στα πράγματα περισσότερο αυτό που προβάλουμε εμείς επάνω τους και όχι μία αντικειμενική ποιότητα την οποία έχουν ενδεχομένως από μόνα τους.
Αν δηλαδή βάλουμε πέντε φωτογράφους να φωτογραφίσουν έναν αγρό με λουλούδια θα πάρουμε πέντε διαφορετικές εκδοχές αυτού του αγρού. Πέντε διαφορετικές μελωδίες. Ένας αγρός μπορεί να είναι ερωτικός, ένας άλλος μελαγχολικός ενώ ένας τρίτος σκοτεινός κοκ. Παρότι μιλάμε για το ίδιο αντικείμενο.
Αυτό είναι που κάνει και τη φωτογραφική διαδικασία ενδιαφέρουσα.
Το ότι η λήψη είναι αντίληψη.
- Τα τελευταία χρόνια έχεις επιλέξει ως τόπο κατοικίας σου την Τήνο. Πως και πότε αποφάσισες να εγκατασταθείς στο νησί; Υπήρχε πρότερη σχέση με τον τόπο;
Έφυγα από την Αθήνα το 2010. Είχα χρόνια στο μυαλό μου να αφήσω την πόλη κι εκείνη τη χρονική περίοδο ήταν τέτοιες οι συγκυρίες που μπόρεσα να το κάνω. Δεν είχα όμως κάποιο συγκεκριμένο προορισμό στο νου μου, πέραν του ότι ήθελα να ζήσω σε κάποιο νησί. Όταν αποφάσισα να φύγω, μπήκα σ’ένα πλοίο και άρχισε να γυρνάω τις Κυκλάδες. Ήξερα ότι ήθελα αυτό το περιβάλλον σαν πλαίσιο ζωής κι έτσι άρχισα να εξερευνώ διάφορα νησιά. Είχα επισκεφτεί ήδη πέντε ή έξι όταν κατέβηκα στην Τήνο. Ήτανε Γενάρης και το κρύο σε πέρναγε μέχρι το μεδούλι. Άρχισα να γυρνάω το νησί με τη μηχανή. Σε δύο μέρες είχα αποφασίσει ότι θα μείνω εκεί. Σε τρεις μέρες είχα ήδη κλείσει το σπίτι στο οποίο ακόμα διαμένω.
Νομίζω πως δεν διάλεξα εγώ την Τήνο. Η Τήνος με διάλεξε.
Το γιατί, δεν το ξέρω ακόμα.
- Θα ήθελες να μας πεις δυο λόγια για την καθημερινότητα στο νησί; Πως είναι η ζωή εκεί κατά τους καλοκαιρινούς μήνες και πως όταν το σκηνικό παίρνει τα χρώματα του χειμώνα;
Η καθημερινότητα στο νησί θεωρώ ότι έχει δύο βασικές εκδοχές. Την τουριστική-καλοκαιρινή και τη χειμερινή. Επειδή η οικονομία του νησιού βασίζεται κυρίως στον τουρισμό, για την πλειονότητα των μονίμων κατοίκων η καθημερινότητα του καλοκαιριού είναι κυρίως δουλειά. Κι αυτό αρχίζει από το Πάσχα και πάει περίπου μέχρι τον Οκτώβριο. Είναι η κατεξοχήν εξωστρεφής περίοδος για το νησί.
Η καθημερινότητα του χειμώνα είναι αρκετά πιο διαφορετική. Ποιο εσωστρεφής και εσωτερική. Ο τόπος επιστρέφει στο φυσιολογικό του ρυθμό, οι ντόπιοι ξαναβρίσκουν το χρόνο για τις οικογένειες και τους φίλους τους, οι σχέσεις γίνονται πιο σφιχτές πιο κοντινές, ο δημιουργικός χρόνος περισσότερος και οι μέρες κυλάνε πιο ήσυχες και πιο ξεκούραστες. Για άλλους υπάρχει χρόνος για ψάρεμα, για ταξίδια, για διακοπές, για άλλους χρόνος για δραστηριότητες στο νησί, για παραδοσιακούς χορούς, για βόλτες στα μονοπάτια ανάμεσα στα χωριά κοκ. ¨Όλα αυτά, μέχρι να ξαναρχίσει σταδιακά η τουριστική περίοδος, που όλοι μαζεύουν δυνάμεις και προετοιμάζονται για τον θερινό μαραθώνιο.. Κι έτσι ο κύκλος επαναλαμβάνεται.
- Πιστεύεις ότι η Τήνος έχει κάτι διαφορετικό όσον αφορά τη φωτογραφία σε σχέση με άλλα νησιά; Πως αυτό εάν υπάρχει, επηρεάζει και διαμορφώνει τη φωτογραφική ματιά;
Λόγω διαφόρων συγκυριών των τελευταίων δεκαετιών, η Τήνος κατάφερε να διατηρήσει σχετικά ανόθευτο το τοπίο και τον πολιτισμό της από την αλόγιστη τουριστική ανάπτυξη. Αυτό έχει σαν συνέπεια να διατηρεί ακόμα ισχυρά τα στοιχεία της αυθεντικότητας. Το τοπίο της χαρακτηρίζεται από λιτότητα και αυστηρότητα αλλά ταυτόχρονα διατηρεί και μία βαθιά ευγένεια και αίσθηση του μέτρου. Επίσης καθοριστική είναι η συνθήκη του βοριά ο οποίος δεν αφήνει να υπάρξει τίποτε άλλο εκτός από το απολύτως αναγκαίο στο τηνιακό τοπίο. Κάτι που ενδυναμώνει ακόμα περισσότερο την αίσθηση του απέρριτου που έχει ο τόπος. Τέλος το πιο καθοριστικό στοιχείο από όλα για εμένα είναι το φως. Σκληρό, διαπεραστικό, σχεδόν καθαρτικό, επαναδιαπραγματεύεται τη φύση όλων των πραγμάτων που ζουν από κάτω του. Από τη βαθιά γραμμή του ορίζοντα μέχρι την καμπύλη ενός βόλτου, το φως της Τήνου επαναπροσδιορίζει τα πράγματα με μία άξια σχεδόν μεταφυσική. Όλα αυτά λοιπόν τα στοιχεία, ως στοιχεία που επηρεάζουν την αισθητική αντίληψη είναι σχεδόν αναπόφευκτο να μην περάσουν και στη φόρμα, στο καδράρισα και στο ίδιο το θέμα μιας φωτογραφίας.
6.Το κοινό ενδιαφέρεται να μάθει πάνω σε ποια πράγματα δουλεύεις φωτογραφικά. Τι λήψεις περιμένουμε να δούμε από εσένα;
Σε ότι αφορά την προσωπική δουλειά θέλω να κάνω μια αναδρομική έκθεση φέτος το καλοκαίρι με υλικό που έχω μαζέψει από την Τήνο και τις Κυκλάδες τα τελευταία 10 χρόνια. Μάλλον θα βγει και ένα άλμπουμ συνοδευτικό, με όλη τη δουλειά συγκεντρωμένη. Παράλληλα δουλεύω σε ένα ακόμη προσωπικό project τα οποίο θα βγεί αργότερα. Σε ότι αφορά το νησί συνεχίζω να δουλεύω με την αρχιτεκτονική φωτογραφία, τη φωτογράφιση εσωτερικών χώρων, κατοικιών και ξενοδοχείων αλλά και με τη φωτογραφία γάμου, ένα πεδίο που σταδιακά αναπτύσσεται σε πολύ αξιόλογο επίπεδο και στην Τήνο.
- Περιέγραψέ μας την Τήνο με 3 επίθετα.
θα προτιμούσα να το κάνω με τρία στοιχεία:
Φως, ορίζοντας, άνεμος.
- To Τinos ABOUT εδώ και χρόνια παρουσιάζει το νησί και την τροχιά ανάπτυξής του. Εσύ ως κάτοικος, πες μας τι βλέπεις να έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία στο νησί; Πως θα ήθελες να δεις εσύ τον αγαπημένο σου τόπο να εξελίσσεται;
Σίγουρα έχουν αλλάξει αρκετά πράγματα τα τελευταία 10 χρόνια στην Τήνο.
Αφετηρία των αλλαγών αυτών είναι κυρίως η πρόσφατη τουριστική ανάπτυξη. Ύστερα από μια πορεία δεκαετιών που το νησί ήταν συνυφασμένο με τον εσωτερικό και το θρησκευτικό τουρισμό, η οικονομική κρίση άλλαξε την ισορροπία αυτή, κάνοντας τους επαγγελματίες αλλά και τους τοπικούς φορείς να στραφούν ως εναλλακτική λύση προς τις εξωτερικές αγορές.
Αυτό είχε ως αποτέλεσμα μια πόρτα που μέχρι πρόσφατα ήταν σχετικά κλειστή να έχει τώρα ανοίξει. Με ότι θετικό ή και αρνητικό μπορεί αυτό να επιφέρει
Λόγω του κυρίαρχου χαρακτήρα που είχε ο θρησκευτικός τουρισμός τις προηγούμενες δεκαετίες στο νησί, η Τήνος είχε καταφέρει να προστατευτεί από την απότομη τουριστική ανάπτυξη που υπήρξε σε άλλα νησιά το ίδιο διάστημα. Κατάφερε δηλαδή εως τώρα να διατηρήσει σε μεγάλο βαθμό την αυθεντικότητα των χωριών της, την καθαρότητα του τοπίου της, την διατήρηση της αρχιτεκτονικής της ταυτότητας και τα χαρακτηριστικά της τοπικής της κουλτούρας.. Πλεονέκτημα που διατηρεί ακόμα σε μεγάλο βαθμό.
Τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει αρκετές νέες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, πολιτιστικές δράσεις, φεστιβάλ, προβολή της γαστρονομίας και του πολιτισμού του νησιού καθώς και μια επιτυχημένη προσπάθεια διεύρυνσης της τουριστικής περιόδου, με νέες δραστηριότητες και διοργανώσεις που αποτελούν καλή αφορμή να επισκεφτεί κανείς το νησί και εκτός καλοκαιριού.
Αναμφίβολα ο τουρισμός στηρίζει την τοπική οικονομία και δημιουργεί ένα πλαίσιο ανάπτυξης σε πολλούς τομείς και πεδία και ένας τόπος οφείλει να εξελίσσεται και να κοιτά προς τα μπρος. Εύχομαι αυτά τα βήματα να γίνουν στην Τήνο με σωστή κρίση και βαθιά γνώση του φυσικού και πολιτιστικού της κεφαλαίου, ώστε να μπορέσει να ενσωματώσει ένας πολιτισμός αιώνων τα νέα στοιχεία, προστατεύοντας ταυτόχρονα την κληρονομιά του και διατηρώντας τη μοναδικότητα της ταυτότητας του.
- Κάποιος θα έκλεινε εισιτήρια να πάει στην Νέα Υόρκη για μια έκθεση φωτογραφίας. Πιστεύεις ότι η χώρα μας και κατ’ επέκταση η Τήνος μπορούν να αποτελέσουν έναν τέτοιο πόλο έλξης;
Θεωρώ ότι ακόμα υπάρχει αρκετή απόσταση να καλυφθεί στην Ελλάδα, σε σχέση με τη φωτογραφία, ειδικά αν μιλάει κανείς για τη Νέα Υόρκη ως σημείο αναφοράς. Αν όμως το περιεχόμενο των εκθέσεων και των διοργανώσεων που γίνονται είναι καλό, σαφώς και θα μπορούσε ένα ελληνικό νησί να λειτουργήσει ως συμπληρωματικός μοχλός για να κλείσει κάνεις ένα εισιτήριο από το εξωτερικό και να βρεθεί στην Ελλάδα για ένα τέτοιο γεγονός. Ειδικά στην Τήνο που έχει μακρά παράδοση στην παραγωγή τέχνης θεωρώ ότι υπάρχει πολύς χώρος για τέτοιου είδους πρωτοβουλίες. Κάτι αντίστοιχο έχει ήδη ξεκινήσει εδώ και μερικά χρόνια στην Αντίπαρο, με το Διεθνές Φεστιβάλ Αντίπαρου, μία πολλά υποσχόμενη προσπάθεια που τραβάει όλο και περισσότερα βλέμματα, τόσο από το εσωτερικό όσο και από το εξωτερικό. Γιατί λοιπόν να μη δούμε και κάτι αντίστοιχο στην Τήνο?
- Έχεις στην Τήνο αγαπημένο μέρος ή αγαπημένα σποτ; Κι αν ναι, τι σημαίνουν αυτά για εσένα;
Κάθε χωριό, κάθε ξωκλήσι και κάθε μονοπάτι έχει την ιδιαιτερότητα του στο νησί. Ειδικά αν τα έχει περπατήσει κάνεις βήμα-βήμα το έχει βιώσει αυτό από κοντά. Αναλόγως λοιπόν τη διάθεση, τον καιρό ή την εποχή, μπορώ να προτιμήσω από την αγριάδα του Κουμελά, μέχρι τα βράχια της Λειβαδάς και από την κορυφή του Ξώμπουργου μέχρι τη μαγευτική απλότητα της Λυχναφτιάς.
Αν όμως υπήρχε ένα αγαπημένο σημείο μου στο νησί, αυτό θα ήταν τα βραχάκια μπροστά στο σπίτι μου. Νομίζω ξαπλωμένος εκεί τα καλοκαίρια, έχω συνομιλήσει με τον ουρανό.
- Κάνε μας μια περιγραφή από την φωτογραφία του μέλλοντος. Πως θα ήταν μια φωτογραφία του τόπου σε 15-20 χρόνια από σήμερα;
Θα ευχόμουνα να ήταν ένα κάδρο που θα διατηρεί ακόμα την ανόθευτη ομορφιά του τοπίου, την αγριάδα του, την απλότητα του, το μέτρο του όπως έχει οριστεί από τα ίδια τα φυσικά του στοιχεία, να εμπεριέχει το σεβασμό προς την παράδοση αγκαλιάζοντας ταυτόχρονα και την πορεία προς την εξέλιξη, να περικλείει κι άλλες προτάσεις ζωής πέραν του τουρισμού, να έχει ακόμα το πηγαίο χαμόγελο των Τηνιακών, την αγάπη για τον τόπο τους, τα αμέτρητα πανηγύρια τους και να’ναι ένα κάδρο γεμάτο άνεμο, αλμύρα και Άγιο φως των Κυκλαδων..
