Μεγαλόχαρη Τήνου

Πως ανακαλύφτηκε η θαυματουργή εικόνα

Πολλά έχουν ειπωθεί για την εικόνα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Λέγεται ότι η εικόνα ανακαλύφτηκε όταν ο Θεός αποφάσισε να σώσει το Έθνος από τον Τουρκικό ζυγό. Από την στιγμή που η εικόνα ανακαλύφτηκε, μια σειρά θαυμάτων αλλά και εργασιών ξεκίνησαν να συμβαίνουν. Ένα εξ αυτών ήταν και ο ναός της Μεγαλόχαρης Τήνου στον οποίο φιλοξενείται μέχρι σήμερα η εικόνα. Στην εικόνα βλέπουμε τον Αρχάγγελο Γαβριήλ να προσφέρει στην Παρθένα Μαρία ένα λευκό κρίνο- σύμβολο της αθωότητας, ανακοινώνοντάς της την είδηση ότι εκείνη επιλέχτηκε να γίνει η μητέρα του Μεσσία.

Τα πρώτα μηνύματα της Μεγαλόχαρης Τήνου

Δυο χρόνια πριν την ανακάλυψή της η Παναγία έδωσε μήνυμα για τον κρυμμένο θησαυρό. Ήταν το 1821 που ο Τηνιακός Μιχάλης Πολυζώης έλαβε το πρώτο μήνυμα από την Παναγία ότι η εικόνα της βρίσκεται θαμμένη στο χωράφι ενός άλλου Τηνιακού, του Αντώνιου Δοξαρά. Ο Πολυζώης έπεισε μερικούς φίλους, πήγαν στο χωράφι αλλά το μόνο που βρήκαν ήταν ένα κομμάτι από Ρωμαικό τοίχος και απογοητευμένοι σταμάτησαν τις προσπάθειες. Είχε σειρά τώρα ο Ιωάννης Γκιουζές από το Μουντάδο, ιδιοκτήτης της γης δίπλα από το χωράφι του Δοξαρά, ο οποίος ισχυριζόταν ότι αυτή τη γη θα την προσκυνάνε εκατοντάδες πιστοί από όλο τον κόσμο.

Το όραμα της Πελαγίας

Η Πελαγία, το πραγματικό όνομα της οποίας ήταν Λουκία Νεγρεπόντη, είχε πατέρα ιερέα και η μητέρα της προερχόταν από την οικογένεια Φραγκούλη στον Τριπόταμο. Από τα πολύ αρχικά χρόνια της ζωής της η Πελαγία είχε αποδείξει την πίστη της στο Θεό, νηστεύοντας και προσευχόμενη με συνέπεια. Ήταν στις 9 Ιουλίου του 1822 όταν η Παναγία “επισκέφθηκε” για πρώτη φορά την Πελαγία και της υπέδειξε το χωράφι του Δοξαρά για την ανακάλυψη της εικόνας της και να ζητήσει από τον επίσκοπο Κανγκάδη να ξεκινήσει τις ανασκαφές. Η Πελαγία θεωρώντας ότι το όραμά της δεν είναι σχέδιο Θεού, δεν προέβη σε καμία κίνηση. Την ερχόμενη Κυριακή 16 του μηνός η Παναγία εμφανίστηκε ξανά στην Πελαγία, η οποία εξακολουθεί να αμφιβάλει και να αναρωτιέται γιατί να διαλέξει εκείνην η Μεγαλόχαρη για να τη βοηθήσει. Την τρίτη Κυριακή στις 23 Ιουλίου και βλέποντας το ίδιο όραμα, η Πελαγία παίρνει τη μεγάλη απόφαση να δημοσιοποιήσει το όραμά της.

Η Πελαγία ανακοινώνει το όραμά της

Σύμφωνα με την παράδοση η Πελαγία είπε σε 3 ανθρώπους τι είχε δει. Την Μελανθία Παρασκευά- Ηγούμενη στο Μοναστήρι του Παναγίας, τον Σταματέλο Κανγκάδη και τον επίσκοπο Γαβριήλ. Ο επίσκοπος Γαβριήλ, ενθυμούμενος ότι και άλλος ένας ντόπιος, ο Πολυζώης του είχε μιλήσει για το ίδιο όραμα που αφορούσε την εύρεση της εικόνας στο γνωστό πλεόν χωράφι, ανακοίνωσε στους τοπικούς άρχοντες και στους πολίτες της Τήνου την έναρξη των ανασκαφών.

Η πρώτη προσπάθεια

Ήταν Σεπτέμβριος του 1822 όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα σημάδια από τα ερείπια 2 ναών. Της αρχαίας εκκλησίας της Παναγίας και της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου. Εικόνα δεν βρέθηκε και έτσι οι εργασίες σταμάτησαν.

Η επιδημία της χολέρας

Μετά τη διακοπή των εργασιών έπεσε χολέρα στο νησί. Η κατάσταση ήταν τόσο σοβαρή, η γυναίκα και η αδελφή του επισκόπου ήταν αρώστησαν βαριά, γεγονός που έκανε τον επίσκοπο Κανγκάδη να θυμηθεί τα λόγια της Πελαγίας και να θεωρήσει ότι η χολέρα είναι “τιμωρία” Θεική στην διακοπή του έργου. Στις 25 Νοεμβρίου 1822 οι εργασίες ξεκινούν ξανά και είναι θέμα λίγων εβδομάδων για να χτιστεί η εκκλησία  σύμφωνα με τις παραμέτρους των αρχαίων εκκλησιών και να πάρει τη μορφή ποτ έχει ακόμα και σήμερα. Η εικόνα ωστόσο εξακολουθεί να μην έχει ανακαλυφτεί και οι εργασίες συνεχίζονται.

Η ανακάλυψη της Αγίας Εικόνας

Στις 30 Ιανουαρίου 1823 ήταν που το φτυάρι των εσκαφέων κόλλησε σε ένα κομμάτι ξύλου. Αποκαλύφτηκε λοιπόν το μισό από την γνωστή εικόνα με τον αρχάγγελο Γαβριήλ να δίνει το κρίνο στην Παναγία. Λίγο αργότερα βρέθηκε και το άλλο μισό και έτσι τα κομμάτια ενώθηκαν. Η πίσω πλευρά της εικόνας ήταν καμμένη, αλλά ο χρόνος είχε αφήσει τα πρόσωπα αναλλοίωτα. Η εικόνα παραδόθηκε με ευλάβια στον επίσκοπο Γαβριήλ. Το θαύμα είχε ολοκληρωθεί.

Η κατασκευή του ναού

Αμέσως μετά την ανακάλυψη της Αγίας Εικόνας, πάρθηκε απόφαση για την ανοικοδόμηση του Ιερού Ναού. Μάρμαρα από την γειτονική Δήλο και την Τήνο χρησιμοποιήθηκαν για να δημιουργηθεί ένας ναός 19,75 μέτρα μήκος και 12,10 μέτρα πλάτος. Ο ναός ήταν πραγματικά κι αυτός ένα θαύμα. Κάθε φορά που τα χρήματα ή τα εργατικά χέρια λιγόστευαν, με έναν θαυμαστό τρόπο η Παναγία οδηγούσε και άλλους πιστούς και ευγεργέτες να συνδράμουν για την ολοκλήρωση των εργασιών του ναού, ο οποίος μέχρι και τις ημέρες μας αποτελεί ένα εκπληκτικό δημιούργημα.

Ο Ναός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και ο περιβάλλοντας χώρος 

Στο ισόγειο του ναού βρίσκομαι την εκκλησία της εύρεσης της εικόνας, ενώ στον πρώτο όροφο βλέπουμε την εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου. Ο κάτω όροφος απαρτίζεται από 3 παρεκκλήσια που συνδέονται μεταξύ τους με τοξωτά ανοίγματα- καμάρες. Στο πρώτο καθός μπαίνουνε από το άνοιγμα της πόρτας βρίσκομαι πλέον τον χώρο του αγιασμού, ενώ προχώρώντας στα άλλα δύο συναντάμαι τις κολυμπήθρες στις οποίες πραγματοποιούνται οι βαπτίσεις των χριστιανών.

Η εκκλησία του Ευαγγελισμού

Η εκκλησία του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου είναι φτιαγμένη με τριμερή Βασιλικό ρυθμό. Τον ναό κατασκεύασε ο Ευστράτιος Κολονάρης, διάσημος αρχιτέκτονας γεννημένος στη Σμύρνη αλλά ο οποίος διέμενε μόνιμα στην Τήνο. Το 1825 ο Francisco Kanahilis έφτιαξε τη βάση στην οποία στηρίζεται η Αγία εικόνα από ξύλο και τη διακόσμησε με φύλλα χρυσού.

Το καμπαναριό

Ο ναός της εκκλησίας της Τήνου “κοιτάζει” από ψηλά τη χώρα της Τήνου σαν να την προστατεύει. Το καμπαναριό είναι έργο του γλύπτη Ιωάννη Φιλλιπότη γεννημένου στον Πύργο Τήνου, ενώ το εντυπωσιακό design του καμπαναριού έχει γίνει από τον Ακαδημαικό Αναστάσιο Ορλάντο.

Τα Μουσεία του συγκροτήματος

Οι ιδρυτές του ναού είχαν συλλέξει αρχαιολογικούς θηασαυρούς από τις πρώτες ημέρες ύπαρξης του συγκροτήματος.  Κάτω από την “ομπρέλα” του Πανελληνίου Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου υπάρχουν 5 Μουσεία:

1. Το Μουσείο των εικόνων και των κληρικών θησαυρών.
Εδρεύει στο ισόγειο από το 1971. Εδώ βρίσκουμε ιερές εικόνες συγκεντρωμένες από πολλές εκκλησίες του νησιού και φυλαγμένες σύμφωνα με τους παραδοσιακούς τρόπους της Τηνιακής ζωγραφικής. Επίσης εδώ βρίσκουμε και το πρώτο αντίγραφο της Αγίας Εικόνας.

2. Το Μουσείο των κληρικών θησαυρών

Έχοντας αλλάξει ρόλους, φιλοξενώντας ακόμη και βιβλιοθήκη, από το 1996 και μετά, εδώ βρίσκουμε συγκεντρωμένα τα σκεύη που χρησιμοποιούνται για τη τέλεση της θείας λειτουργίας και κάποια αντικείμενα μοναδικής τέχνης και τεχνικής.

3. Η Αίθουσα Τέχνης

Εδώ βλέπουμε συγκεντρωμένα εκθέματα έργων τέχνης από τις σημαντικότερες συλλογές ελλήνων αλλά και διεθνών καλλιτεχνών. Η συλλογή ήταν μια Δωρεά του Αθανασίου Παπαδόπουλου το 1961 όπου στην γκαλερύ συμπεριελάμβανε και τις δικές του δημιουργίες.

4. Το Μουσείο των Τηνιακών γλυπτών

Το Μουσείο αυτό ιδρύθηκε το 1930 και περιέχει έργα από τους σημαντικότερους γλύπτες με τόπο καταγωγής από το νησί της Τήνου. Κάθε χρόνο η συλλογή εμπλουτίζεται -πολύ συχνά με δωρεές των ίδιων των καλλιτεχνών- με νέες δημιουργίες, φιλοξενώντας σήμερα μια πλούσια συλλογή από την Νέα Ελληνική Γλυπτική.

5. Το Μουσείο του Αντώνιου Σώχου

Στο Μουσείο αυτό βρίσκουμε μια εξαιρετική συλλογή έργων του Ακαδημαικού καθηγητή από το Πολυτεχνείο της Αθήνας. Ο Αντώνιος Σώχος είχε γεννηθεί στο χωριό Ιστέρνια Τήνου και η συλλογή του περιέχει 16 γλυπτά από μάρμαρο, γύψο, πηλό και ξύλο.

Τα Θαύματα

Από την πρώτη φορά που η Παναγία εμφανίστηκε στον Πολυζώη και μετά στην καλόγρια Πελαγία έως και σήμερα, οι πιστοί ανά τον κόσμο ζουν θαύματα στην απλή καθημερινότητά τους και είναι αυτό που τους κάνει να επισκέπτονται την Αγία Εικόνα της Μεγαλόχαρης και να γονατίζουν μπροστά της με σεβασμό και πίστη. Εκατοντάδες είναι οι πιστοί που υποφέροντας από κάποια ασθένεια, επικαλούνται την Παναγία και ζητάνε να γίνουν καλά. Ευγνωμωνόντας για την ίασή τους προσφέρουν, “τάζουν” στην Παναγία κάποιο δώρο. Και οι φορές που Εκείνη βοηθάει και προσφέρει απλόχερα τα “δώρα” της υγείας στην ανθρωπότητα είναι επίσης εκατοντάδες.

Μπορούμε να δούμε τα “τάματα” των πιστών τα οποία έχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στον ναό, και είναι είτε πανάκριβα είδη και συλλεκτικά αντικείμενα χρυσού ή ένα απλό προσωπικό κόσμημα. Ένα από τα πιο μεγαλόπνοα τάματα είναι το μαρμάρινο συντριβάνι που βλέπουμε δίπλα από τις σκάλες που οδηγούν στον ναό μέχρι σήμερα. Δώρο του Τούρκου Μουσταφά Αγά Κιουτακιρτζή ο οποίος υπηρέτησε στην Κρήτη. Όντας παράλυτος και υπό την προτροπή έλληνα φίλου και γιατρού του, επισκεύθηκε και παρακολούθησε τη θεία λειτουργία. Παρακάλεσε την Παναγία για ίαση και όντως έγινε καλά, ως ένα δείγμα ότι Εκείνη ευλογεί στο όνομα της αλήθειας.

Το Πανελλήνιο Ιερό Ίδρυμα Ευαγγελιστρίας Τήνου και οι δραστηριότητές του

Κάτω από το θόλο του Ιερού Ναού, η καρδιά του Έθνους, χτυπά. Η Ιστορία της εικόνας, είναι στενά συνδεδεμένη με την αναγέννηση του Έθνους μετά τα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Δεν είναι τυχαίο άλωστε που ο εορτασμός του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου συμπίπτει με τον εορτασμό της απελευθέρωσης από τον Τουρκικό ζυγό το 1821.

Από το χτες στο σήμερα, οι Ιδρυτές του Πανελληνίου Ιερού Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου οραματίζονται μια χώρα ελεύθερη και πολίτες που ζουν και ευημερεύουν. Γι’ αυτό και οι δραστηριότητες του Ιδρύματος περιέχουν μια πληθώρα κατηγοριών. Το ίδρυμα ανοίγει την “αγκαλιά” του και βοηθάει τους πρόσφυγες, την Τρίτη Ηλικία, την εκπαίδευση, την Υγεία, τον Πολιτισμό. Οι δραστηριότητές του ανά τον κόσμο, περιλαμβάνουν διεθνη συνέδρια, ομιλίες, εκπαιδευτικά σεμινάρια και διοργάνωση εκθέσεων. Όλα έχουν σαν στόχο την πίστη στον άνθρωπο και στην κοινωνική συνεισφορά.

Ένα ταξίδι πίστης και αλληλοβοήθειας συνεχίζεται από το 1823 έως σήμερα!