English 
Ζωή σαν μυθιστόρημα.
Ο Van Gogh της Ελλάδας…
Με κουμπωμένο πουκάμισο, γιλέκο και σακάκι. Τελειομανής και αδιάκοπος. Αγαπάει τα λουλούδια, βγάζει ονόματα στα πρόβατα και σχεδιάζει στα καφενεία του Πύργου. Στα 25 του φτιάχνει την “Κοιμωμένη”, στα 60 τον στέλνουν για θελήματα στο χωριό και από τα 65 του και μετά, ξαναγιεννιέται. Γιαννούλης Χαλεπάς. Μια ζωή από την τρέλα στον θρίαμβο…
Μουσειακό Σπίτι Γιαννούλη Χαλεπά
Ελάχιστοι είναι οι καλλιτέχνες ανά τον κόσμο που έχουν περάσει από την αναγνώριση και τον θαυμασμό στην περιφρόνηση και την αδιαφορία για να ξαναφτάσουν αρκετά χρόνια μετά στον θρίαμβο. Μια ζωή που έφτασε στα όρια της τρέλας έζησε ο Γιαννούλης Χαλεπάς , σας παρουσιάζουμε τις γνωστές και άγνωστες πτυχές της ζωής του.
Η ζωή του μεγάλου γλύπτη χωρίζεται σε 3 μεγάλες κατηγορίες. Στα νεανικά του χρόνια, στη ζωή στο νησί μετά την έξοδό του από το ψυχιατρείο και στη μετέπειτα ζωή του στην Αθήνα μέχρι και τον θάνατό του.
Κουζίνα
1851- 1877: Τα νεανικά χρόνια και οι “μεγάλες” δημιουργίες
Πολλά έχουν ειπωθεί σχετικά με την ακριβή ημερομηνία γέννησης του Χαλεπά. Οι εποχές παλιές, τα αρχεία των δηματολογίων δεν ήταν πάντοτε έγκυρα και οι επίσημες πηγές αλληλοαναιρούνται. Παρόλα αυτά ως πιο έγκυρη θεωρείται η ημερομηνία που πρότεινε ο πρώτος σοβαρός ερευνητής της ζωής του, ο Στρατής Δούκας, ότι ο Χαλεπάς γεννήθηκε στις 24 Αυγούστου 1851 στον Πύργο Τήνου. Παρασκευή προς Σάββατο. Ο ίδιος ο γλύπτης έλεγε συχνά ότι είναι Σαββατογεννημένος, κι έτσι πιστεύουμε ότι αυτή είναι η ημερομηνία που συμπίπτει με την πραγματικότητα. Γόνος οικογένειας φημισμένων μαρμαρογλυπτών, όταν γεννιέται οι δικοί του έχουν ήδη επιχειρήσεις στη Σμύρνη και τον Πειραιά και οραματίζονται τον γιο τους ως συνεχιστή των επιχειρήσεών τους και μεγάλο έμπορο. Ο ίδιος, με πρώιμη κλήση στη γλυπτική, σπουδάζει στο τότε Σχολείο των Τεχνών με δάσκαλο τον Λεωνίδα Δρόση. Με υποτροφία του Ιδρύματος Ευαγγελιστρίας Τήνου τον βρίσκουμε να συνεχίζει τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μόναχο δημιουργεί τα έργα “Παραμύθι της Πεντάμορφης” και “ο Σάτυρος που παίζει με τον έρωτα” για τα οποία και βραβεύθηκε. Μια βράβευση που ήρθε πολύ νωρίς καθώς ο Χαλεπάς ήταν μόλις 24 ετών. Η πιο διάσημη δημιουργία του η “Κοιμωμένη του Χαλεπά” είναι το έργο που δημιουργεί μόλις ένα χρόνο αργότερα έχοντας γυρίσει στην Ελλάδα. Ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς της ζωής του και της Ιστορίας της γλυπτικής, που όμως ο νέος τότε Χαλεπάς δεν είναι σε θέση να αναγνωρίσει και ίσως να διαχειριστεί. Η αντίστροφη μέτρηση έχει μόλις ξεκινήσει…
Σαλόνι
1878- 1930: Το ψυχιατρείο και η επιστροφή στο χωριό στην Τήνο
Η επιμονή στην τελειότητα, η αδιάκοπη εργασία, η υπερκόπωση και ίσως ένας ανεκπλήρωτος έρωτας, ήταν οι άγνωστοι, για τα τότε χρόνια λόγοι, που οδήγησαν τον Γιαννούλη Χαλεπά σε νευρικό κλονισμό τον χειμώνα του 1877 προς 1878. Καταστρέφει τα ίδια του τα έργα και φτάνει έως την απόπειρα αυτοκτονίας, λόγοι αρκετοί για να τον οδηγήσουν στον εγκλησμό του στο Δημόσιο Ψυχιατρείο Κέρκυρας. Ότι έργο δημιουργεί την περίοδο εκείνη, του το καταστρέφουν και μόνο ένα βρίσκεται στα υπόγεια του ψυχιατρείου κλεμένο από έναν φύλακα. Ο Χαλεπάς γυρνάει το 1902, 51 ετών, στον Πύργο, έχοντας χάσει τον πατέρα του, μετά από επιθυμία της μητέρας του. Απλή και αγράμματη γυναίκα θεωρεί ότι η γλυπτική είναι αυτή που “τρέλανε” τον γιο της και όσο ζει δεν τον αφήνει να δημιουργήσει, καταστρέφοντάς του ότι κι αν φτιάχνει. Ο Χαλεπάς, σκιά του εαυτού του, ακόμα και μετά το θάνατο της μητέρα του το 1916, έχει μετατραπεί στον “τρελό” του χωριού, αφού οι τότε κοινωνίες δεν μπορούσαν εύκολα να αποδεχτούν το διαφορετικό και γίνεται το παιδί για τα θελήματα. Η ευαίσθητή του ψυχή φαναιρώνεται μέσα από την αγάπη που έχει στα λουλούδια, και στα πρόβατά του. Η καθημερινότητά του εκείνα τα χρόνια είναι να βόσκει τα 10 πρόβατα που τους είχε βγάλει και ονόματα στο Μπερναντάτο, να πηγαίνει μετά για καφέ σε μια αγαπημένη του ξαδέρφη που έμενε εκεί και να σχεδιάζει πάνω στα τραπέζια των καφενειών, χωρίς κανείς να αντιλαμβάνεται τότε, ποιον έχουν ανάμεσά τους. Η καλλιτεχνική κοινότητα τον έχει ήδη διαγράψει, εκείνος σπαταλά τις μέρες του στην Έξω Μεριά και όταν οι πρώτοι που ενδιαφέρονται πάλι για εκείνον είναι Τηνιακοί Υστερνιώτες και Σώχοι, αντιλαμβανόμαστε ότι το ταξίδι της επιστροφής του μεγάλου καλλιτέχνη, έχει ήδη ξεκινήσει…
1930- 1938: Η αναγνώριση και η πορεία προς τον θάνατο
Με ένα ακόμα βραβείο παρακαταθήκη, το Αριστείο των Τεχνών το 1927 και μετά από επιμονή μιας ανιψιάς του, ο Χαλεπάς επιστρέφει στην Αθήνα το 1930. Με γνήσιο το ταλέντο του, παρά τη διακοπή σχεδόν 40 χρόνων από τη γλυπτική, και με τη φήμη του καλλιτέχνη που ξαναβρήκε τα λογικά του, ο Γιαννούλης Χαλεπάς διανύει την όγδοη δεκαετία της ζωής του. Ο μπαρμπα- Γιαννούλης του Πύργου είναι ο Ροντέν της Ελλάδας όπως λένε άνθρωποι του καλλιτεχνικού στερεώματος. Έχοντας περάσει δια πυρός και σιδήρου, κατακτά πανελλήνια δόξα και αναγνώριση, τόση όση δεν έλαβε για όλα τα χρόνια της “σιωπής”. Πεθαίνει όντας δημιουργικός μέσα στο οικογενειακό του περιβάλλον στις 15 Σεπτεμβρίου 1938. Ένα κεφάλαιο της ελληνικής γλυπτικής μόλις έχει κλείσει για να ανοίξει μια σελίδα Ιστορίας που έχει πολλά να δείξει από τότε μέχρι και σήμερα!
Ο απολογισμός
Ο Γιαννούλης Χαλεπάς ήταν και παραμένει αδιαμφισβήτητα μια κορυφαία προσωπικότητα στην ελληνική γλυπτική. Δεν είναι τόσο που στα μόλις 25 του χρόνια, του εμπιστεύτηκαν να φτιάξει το πιο διάσημο γλυπτό του για τον τάφο της νεαρής Σοφίας Αφεντάκη που σήμερα βρίσκουμε στο Α’ Νεκροταφείο Αθηνών. Ούτε γιατί λέγεται ότι μετά από αυτό το έργο ξεκίνησε η τρέλα του, επειδή τα πόδια της Κοιμωμένης έχουν ελαφριά κλήση και άμα ισιώσουν εξέχουν από το κρεβάτι που της έφτιαξε. Ο Χαλεπάς είναι κορυφαίος πρώτα από όλα ως προς τη σύλληψη των έργων του. Ο Σάτυρος ή η Μήδεια μας το επιβεβαιώνουν. Στη συνέχεια, ακόμα και ο πιο αδαής με την τέχνη παρατηρεί την εκφραστικότητα των προσώπων και των σωμάτων. Το έργο του “Σάτυρος που παίζει με τον Έρωτα” είναι φτιαγμένο από μάρμαρο ύψους 1,35 μ. και βρίσκεται στην Εθνική Γλυπτοθήκη στην Αθήνα. Η παράδοση της αρχαίας ελληνικής γλυπτικής συναντά τον ρομαντισμό και το ρεαλισμό. Είναι ευχής έργο ότι 150 δημιουργίες του διασώθηκαν, ενώ υπάρχουν μαρτυρίες ότι ακόμα 30 αγνοούνται. Ο “Πικάσο” των νεότερων καλλιτεχνών- είναι πολλοί οι χαρακτηρισμοί που έχουν αποδοθεί κατά καιρούς στον Χαλεπά- εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του προς την Αδελφότητα Τηνίων που τον είχε βοηθήσει στα “δύσκολα” χρόνια, στέλνει ο ίδιος επιστολή το 1927 για να μην πουληθούν άλλα έργα του από τον Θωμόπουλο αλλά να σταλούν στο υπό ίδρυση τότε Μουσείο Τηνίων.
Ο άνθρωπος που στα 50 του βγαίνει από το ψυχιατρείο και από τα 65 του και μετά ξαναγεννιέται από τις ίδιες του τις στάχτες, ίσως ήταν πολύ μπροστά για την εποχή που έζησε. Ίσως σε κάποιο άλλο μελλοντικό αφιέρωμά μας, έχουμε να πούμε κάτι διαφορετικό, καθώς οι κοινωνίες προχωράνε και η τέχνη είναι πάντα “ζωντανή”.
Μέχρι σήμερα πάντως, ακόμα και το τελευταίο πετραδάκι από το νησί της Τήνου, έχει να πει ότι εκεί έζησε και δημιούργησε ο σπουδαιότερος έλληνας γλύπτης. Μπαρμπα Γιαννούλη σε ευχαριστούμε για την συνεισφορά σου σε αυτόν τον τόπο!
